Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen?

Beschermen en ontwikkelen van de biodiversiteit binnen het Natuurnetwerk Nederland

1. De realisatiegegevens 2021 en 2022 zijn afkomstig uit de Voortgangsrapportage Natuur (Prolander). Realisatie en streefwaarden 2024 tot en met 2027 betreffen een inschatting van Prolander op basis van actuele inzichten uit de Prestatieovereenkomst Prolander 2024. De beheercijfers betreffen het NNN op land en het Groningse deel van de Waddenzee.

Prioriteiten

GROEN-BLAUWE DOORADERING LANDBOUW, NATUUR EN WATER

Biodiversiteit: vergroten natuurwaarden in natuur- en landbouwgebied :
Vergroten natuurwaarden in natuur- en landbouwgebied en toegankelijk maken voor recreatie en toerisme (vergroten, ontwikkelen en versterken toeristische infrastructuur)
Resultaat 2024

• Oplossen geïnventariseerde recreatieve knelpunten samen met terrein beherende organisaties.

Reductie CO2 en Bos en Hout:
Centraal doel van Bos en Hout is om vanuit de groene functies bij te dragen aan de grote transities, opgaven en projecten zodat het landschap van Groningen mooier, groener biodiverser en klimaatbestendiger wordt.
Totaal is de verwachting (zie Uitvoeringsprogramma Bos en Hout 2021-2030 ) om in 2024 met eigen aanleg, aanleg door Staatsbosbeheer (SBB), subsidies en opdrachten jaarlijks gemiddeld 75 ha bos te realiseren. Wij blijven alert op cofinancieringskansen onder andere door het Rijk zoals vanuit het NPLG.
Resultaat 2024

• Aanleg Bos en Hout door de provincie op eigen grondeigendom en/of door verwerving van gronden en aanleggen van bos.
• Bosaanleg door Staatsbosbeheer in het kader van de landelijke Bossenstrategie, meetellend voor onze taakstelling.
• Uitbreiding Bos en Hout door de provincie via verwerving van gronden en aanleggen van bos (ca. 25 ha). Dit is mede afhankelijk van kansen die zich in de grondmarkt voordoen en voldoende beschikbaarheid van plantmateriaal.
• Uitbreiding bos en hout via nieuwe subsidieregeling met vijf programmalijnen:

• Lijnvormige elementen (zoals houtsingels en weg- en laanbeplanting);
• Vergroenen van erven in het buitengebied.

• Uitbreiding via opdrachten voor, onderzoek naar en cofinanciering van initiatieven die tot uitvoering leiden zoals plantcampagnes.

Versterken soortenbeleid:
Resultaat 2024

• Maatregelen uitvoeren ter versterking/begeleiding akkerweidevogels, wolf, bever en zeehonden en exoten en Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF).

KUSTONTWIKKELING EN WADDEN

Realisatie Waddenopgave (inclusief  Ecologie en Economie in balans):

Ecologie & Economie in balans in de Eemsdelta (E&E) 2020-2024  
Resultaat 2024

• Het gesprek over ontwikkelingen op het grensvlak van ecologie en economie in de Eemsdelta wordt gefaciliteerd.
• Er wordt bijgedragen aan (meer) onderling begrip en oog voor elkaars belangen onder de E&E-partners.
• E&E-partners hebben zelf dossiers en issues aangedragen waarvoor ze E&E willen inzetten.
• Het E&E-netwerk wordt versterkt doordat bijeenkomsten worden georganiseerd voor de partners.
• Er wordt gewerkt volgens de nieuwe samenwerkingsovereenkomst voor E&E.
• De verbinding tussen E&E en de Industrietafel Noord-Nederland wordt versterkt.
• Er wordt gezamenlijk opgetrokken in de procedures rond de door Duitsland voorgenomen projecten Tidesteuerung en Vaargeulverruiming Emden.

Programma 2.0 Eems-Dollard 2050 voor de periode 2021-2026
Resultaat 2024

• Dubbele Dijk:

• Afronden van de bouw van de getijdenduiker en inrichten van het binnengebied ingericht als natuurgebied (zuidelijk deel) en exploitatiegebied voor de ondernemers in het noordelijke gebied.
• Uitbreiden van de kweek van aquacultuur (met name zeewier) door ondernemers.
• Vormgeven van de exploitatie door ondernemers en kennisinstellingen verenigd in een consortium onder leiding van de Hanzehogeschool.

• Groote Polder - Eemszijlen:

• De MIRT-verkenning van Eemszijlen wordt in 2024 afgerond en het projectbesluit over de eerste fase van uitvoering wordt vastgesteld. Dit zal naar verwachting gericht zijn op de herinrichting van de Groote Polder. Hiervoor wordt in overleg met de direct omwonenden een inrichtingsplan opgesteld.
• Met de projectpartners worden duidelijke afspraken gemaakt over de adaptieve aanpak van Eemszijlen als afronding van de MIRT-verkenning. Deze zijn gericht op de mogelijke aanpassingen van het watersysteem (zoet/zoutovergang, zoetwaterbeschikbaarheid en afwatering van het hoofdsysteem) en de recreatiesluis in het centrum van Delfzijl.

• Interbestuurlijk Programma VLOED/Groeidelta:

• Aan de Stuurgroep E&E zal medio 2024 een besluit voorgelegd worden voor de opschalingsstappen van de succesvolle maatregelen van ED2050 voor de eerste tien jaar. Dit betreft een combinatie van de volgende maatregelen:
  • ophogen van landbouwgronden en de realisatie van kleirijperijen ten behoeve van dijkversterkingen;
  • binnendijkse slibinvang en de ontwikkeling van nieuwe leefgebieden.

• Pilot ophogen landbouwgronden met slib uit de Eems-Dollard:

• Weer inrichten van het in 2021 met baggerslib opgehoogde perceel voor toekomstig landbouwkundig gebruik.

• Kennisontwikkeling en monitoring

• Opleveren jaarrapportage Kennisontwikkeling en monitoring.

• Samenwerking met Duitsland

• Er wordt verder gewerkt aan de uitvoering van de gezamenlijke projecten, te weten:
  • Organiseren Eems-Dollard symposium gericht op kennisuitwisseling tussen wetenschap, beleid en beheer.
  • Uitwisselen van wederzijdse kennis en ervaring met het toepassen van slib uit de Eems-Dollard op landbouwgrond.
  • Uitwerken aanpak om te komen tot een gezamenlijke ecologische sedimentmanagementstrategie.

• Handhaven stevige bestuurlijke rol in Bestuurlijk Overleg Wadden (BOW); Realiseren door agenderen van onderwerpen die voor provincie Groningen en de regio van belang zijn.

• Als GS medebepalend zijn in het Waddenbeleid onder andere door het tijdig en op de juiste wijze benutten van de waddengovernance (de bestuurlijke structuur voor het beleid en beheer van het Waddengebied/Waddenzee waarin Groningen samen met het Rijk, Noord-Holland, Fryslân, waterschappen en lagere overheden deel van uitmaken). Indien oplossingen vragen om beleidswijzigingen die de schaal van de provincie overstijgen kunnen deze worden geagendeerd in de waddengovernance. De agenda voor het Waddengebied en het UItvoeringsprogramma Wadden (UP) zijn daarbij de meest voor de hand liggende instrumenten.
• Uitvoering van prioritaire onderwerpen zoals benoemd in het Uitvoeringsprogramma Waddengebied 2021-2026 en de Agenda voor het Waddengebied 2050 waarop het Uitvoeringsprogramma is gebaseerd. Voor de Waddenprovincies gaat het hierbij om de volgende onderwerpen:
  • Integrale aanpak kustzone;
  • Mogelijkheden energietransitie Waddengebied;
  • Opzet Waddenatelier, dit ter bevordering van de ruimtelijke kwaliteit van het Waddengebied.

• Grote projecten:

Haven Lauwersoog, Visie Lauwersoog, Vergroening chemie, Werelderfgoedcentrum.

Programma Lauwersmeer/Lauwersoog
Resultaat 2024

• Door middel van het opstellen van jaarplannen wordt ieder jaar gewerkt aan de uitvoering van het programma.
• Uitvoering meerjarige projecten - Werelderfgoedcentrum (WEC) Waddenzee:

De bouw van het WEC is gestart in het voorjaar van 2023 (na het stormseizoen) en gaat door tot in 2025. Oplevering van het gebouw wordt verwacht in 2025.

Natuurnetwerk Nederland (2030)
Resultaat 2024

• Inrichten van 130 hectare natuur;
• Verwerven van 115 hectare natuur waarvan ca. 20 hectare te financieren vanuit het hoofdlijnenakkoord.

(Zie ook tabel met indicatoren hierboven.)

TRANSITIE LANDELIJK GEBIED

Stikstof (diversiteit, natuurherstel en landbouwmaatregelen en stikstofreductie):

• Grote transitie Natuur en stikstof / Transitie Landelijk Gebied

In de paragraaf Grote transities, subparagraaf Natuur en Stikstof, zijn de aanleiding, het kader en de ontwikkelingen beschreven op dit dossier. Wij gaan in 2024 resultaten boeken om duidelijkheid te verkrijgen in de opgave voor de komende tien jaar opdat ondernemers en streekbewoners zicht krijgen op hun toekomst in hun gebieden:

• Uitvoering geven aan zeven gebiedsprocessen;
• Gezamenlijk met partners in het landelijke gebieden zeven deelgebiedsplannen die resulteren in een gebiedsplan Groningen;
• Opstellen van een gebiedsplan met duidelijke kaders van uw Staten, onder onze verantwoordelijkheid en met een adviesrol door een provinciale commissie met partners (waarmee eerder gespard is over regievoering);
• Uitvoering geven aan een actief grondbeleid en aan vrijwillige opkoopregelingen van het Rijk (Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties (Lbv) en Lbv-plus );
• Samen met regionale partijen zoeken naar koppelkansen met andere opgaven in het gebied;
• Uitvoeren natuurherstelmaatregelen in het kader van Programma Natuur;
• In noordelijk verband wordt er gewerkt aan een verbetering van het subsidietraject waarbij op vrijwillige basis in de praktijk ervaringen opgedaan wordt met kleine stikstof reducerende maatregelen. Dit heeft de potentie om de stikstofuitstoot met grote stappen te verlagen. De ervaringen uit 2023 worden hierin meegenomen.
  Het meetnet Lieftinghsbroek levert eerste jaar rond resultaten.
• Uitwerken maatregelpakketten Lieftinghsbroek, Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer (ANLb), Afwaardering Gronden, Monovergisting en Laaghangend Fruit 2.0.
• Afronden van de Investeringsregeling Reductie Stikstofemissie Noord-Nederland opgesteld. In deze regeling is € 22,5 miljoen beschikbaar gesteld aan managementmaatregelen zoals extra weidegang, aanschaf mestrobot, toevoegen magnesiumchloride aan mest. In 2023 zal een evaluatie plaatsvinden en de laatste openstellingen plaatsvinden. Dit zal uitwerking hebben tot in 2024.
• We zullen voorbereidingen treffen om provinciale doelen, waarvoor geen rijksgeld beschikbaar is maar die wel passen in de integrale aanpak, uitwerken tot een Integraal Programma Landelijk Gebied. Hierbij verwijzen wij naar onderdelen van het Nationaal Programma Groningen, Erfgoed, Kustprojecten/Integraal Kader Waddengebied etc.
• Een uitvoeringsplan voor de bemensing van de uitvoeringsfase wordt opgesteld en vanaf maart 2024 uitgevoerd. Gelet op de krapte van de arbeidsmarkt zal veel aandacht besteed worden aan de samenwerking met Prolander, provincie Drenthe, interne werving/prioritering en de samenwerking met partners en adviesbureaus.

Regulier

• Beheer en monitoring broedeilanden bij de Eemshaven en bij het industriegebied Oosterhorn

• Monitoring broedsucces visdiefjes en noordse sterns op de broedeilanden.
• Broedeiland Stern: Mitigerende maatregel voor het realiseren van alle nieuwe windmolens rond Eemshaven en Delfzijl. Het eiland blijft functioneren als broedlocatie voor sterns en plevieren.

• Beheer Natuurnetwerk Groningen en Agrarisch Natuurbeheer

• Openstelling Subsidiestelsel Natuur en Landschap (SNL) ten behoeve van het beheer van natuurterreinen door terrein beherende organisaties (Natuurmonumenten, Groninger Landschap, Staatsbosbeheer, Bosgroep en Natuurcollectief).
• Subsidieopenstelling Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer (ANLb) ten behoeve van het toekennen van middelen agrarisch natuurbeheer in de daartoe aangewezen gebieden in het natuurbeheerplan Groningen.

Bijdrage verbonden partij Prolander aan beleidsdoel

• Vertalen van provinciaal beleid op het gebied van plattelands- en gebiedsontwikkeling in concrete gebiedsprojecten.

Bijdrage verbonden partij Waddenfonds aan beleidsdoel

• Behartiging van de belangen van de deelnemende provincies (waaronder Groningen) met betrekking tot het beheer van het Waddenfonds en de besteding van middelen ten laste van dit fonds.

Beschermen en versterken van het landschap en het culturele erfgoed

NB. In 2023/2024 wordt het landschapsbeleid geactualiseerd. Indicatoren en streefwaarden zullen aan de hand van het geactualiseerde beleid worden aangepast.

Prioriteiten

Erfgoed, Ruimtelijke kwaliteit en Erfgoed (ERL) - niet aardbevingsgebied en verlengen huidige ERL vanaf 2027
Zie programma Cultuur en maatschappij, beleidsdoel Erfgoed en archeologie.

Regulier

• Actualisatie van het landschapsbeleid en beleidsinstrumentarium;
• Verlenen subsidie landschapsprojecten aan initiatieven die bijdragen aan bescherming en versterking van de kenmerkende landschapsstructuren, ruimtelijke identiteit en regionale landschappelijke diversiteit (zoals zijn vastgelegd in het provinciale landschapsbeleid (kaart 7 Landschap van de Provinciale Omgevingsverordening en Kaart 4 Landschap Geconsolideerde Omgevingsvisie juni 2022, inclusief de Kwaliteitsgids Groningen);
• Doorvertaling van de uitvoeringsagenda’s 2023 uit de pilot Landschapsconvenant voor de regio's Westerwolde, Gorecht en Westerkwartier in concrete subsidieprojecten;
• 20 Tennetprojecten landschapscompensatie in uitvoering.

Bijdrage verbonden partij Waddenfonds aan beleidsdoel

• Behartigen van de belangen van de deelnemende provincies (waaronder Groningen) met betrekking tot het beheer van het Waddenfonds en de besteding van middelen ten laste van dit fonds.

Verduurzaming en innovatie in de landbouw, met ruimte voor schaalvergroting binnen begrenzing

Bij het opstellen van het nieuwe Landbouwprogramma 2024 tot en met 2027 zullen wij bij het definiëren van de nieuwe indicatoren aansluiten bij de provinciebrede discussie over indicatoren. Hierbij zullen wij waar mogelijk de verbinding zoeken met andere beleidsterreinen. Wij streven ernaar het nieuwe programma en de indicatoren in het voorjaar 2024 gereed te hebben.

Prioriteiten

LANDBOUW

Landbouw en visserij (o.a. verduurzaming en innovatie landbouw met ruimte voor schaalvergroting en begrenzing (inclusief Regiodeal)

• Opstellen nieuw Landbouwprogramma 2024 tot en met 2027, waar we verbindingen leggen met andere beleidsterreinen. Wij streven ernaar het nieuwe programma in het voorjaar 2024 gereed te hebben. Aan de hand van het nieuwe programma zullen we de prestaties voor 2024 bepalen.

Stikstof (diversiteit, natuurherstel en landbouwmaatregelen en stikstofreductie):
Zie deelprogramma Natuur en landschap, beleidsdoel Natuurnetwerk Nederland

Regulier

• Uitvoeren laatste jaar Programma Duurzame Landbouw 2020-2024 :

Blijvend inzetten op natuurinclusieve landbouw, biologische landbouw, eiwittransitie en precisielandbouw.

• Afronden Regio Deal Natuurinclusieve landbouw Noord-Nederland :

• Daar waar nodig en gewenst vormgeven van een vervolg op (onderdelen uit) de regiodeal om daarmee de ingezette ontwikkelingen te kunnen blijven faciliteren.
• Resultaten breed delen en borgen.

Afhankelijkheden bij uitvoering:
Onduidelijkheid over Landbouwakkoord Rijk.

Stimuleren van biologische landbouw

Eind 2022 was in totaal nog 182 ha in omschakeling.

Bij het opstellen van het nieuwe Landbouwprogramma 2024 tot en met 2027 zullen wij bij het definiëren van de nieuwe indicatoren aansluiten bij de provinciebrede discussie over indicatoren. Hierbij zullen wij waar mogelijk de verbinding zoeken met andere beleidsterreinen. Omdat nu nog niet bekend is welke indicatoren voor 2024 t/m 2027 worden gehanteerd, vullen wij de streefwaarden van de huidige indicatoren in met 'nader te bepalen'. Wij streven ernaar het nieuwe programma en de indicatoren in het voorjaar 2024 gereed te hebben.

Prioriteiten

Landbouw en visserij (o.a. verduurzaming en innovatie landbouw met ruimte voor schaalvergroting en begrenzing (inclusief Regiodeal)

• Opstellen nieuw Landbouwprogramma 2024 tot en met 2027, waar we verbindingen leggen met andere beleidsterreinen. Wij streven ernaar het nieuwe programma in het voorjaar 2024 gereed te hebben. Aan de hand van het nieuwe programma zullen we de prestaties voor 2024 bepalen.

Stikstof (diversiteit, natuurherstel en landbouwmaatregelen en stikstofreductie):
Zie deelprogramma Natuur en landschap, beleidsdoel Natuurnetwerk Nederland.

Regulier

• Uitvoeren laatste jaar Programma Duurzame Landbouw 2020-2024 :

Blijvend inzetten op uitbreiden areaal biologische landbouw.

• Afronden Regio Deal Natuurinclusieve landbouw Noord-Nederland :

• Daar waar nodig en gewenst vormgeven van een vervolg op (onderdelen uit) de regiodeal om daarmee de ingezette ontwikkelingen te kunnen blijven faciliteren.
• Resultaten breed delen en borgen.

Afhankelijkheden bij uitvoering:
Onduidelijkheid over Landbouwakkoord Rijk.